بستان آباد؛ ویترین آذربایجان شرقی

، شهرستان بستان آباد با 45 کیلومتر فاصله از تبریز در جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این شهرستان در یک منطقه کوهستانی در دامنه‌های سهند با آب و هوای خشک و سرد قرار دارد که کوه‌ها اطراف آن را فرا گرفته‌اند. بقایای شهر تاریخی اوجان، پایتخت ییلاقی ایلخانان از مهم ترین آثار تاریخی این شهرستان، و فطیر سنتی مشهورترین سوغات این منطقه است.

آثار و بناهای تاریخی شهرستان بستان آباد

قلعه شهر تاریخی اوجان

این شهر تاریخی در زمان سلجوقیان تشکیل یافته و در زمان ایلخانان پایتخت ییلاقی پادشاهان و امیران مغول بوده است. از کاوش و بررسی‌های باستان شناختی این شهر ساختارهای سنگی و خشتی و کاشی‌های متعددی به دست آمده که تمایل به احتمال زیاد متصل به بناها بودند، این کاشی‌ها به صورت آجر کاشی و کاشی معرق هستند که به وفور نمونه‌های آن‌ها در سطح محوطه قابل مشاهده است.

 آرامگاه خسته قاسیم

 خسته قاسم عاشق، عارف و فیلسوف روزگار دیده و اهل فکر و اندیشه بود که در ادبیات شفاهی مردم آذربایجان جای خاصی را گرفته است. وی در سال ۱۰۸۱ هجری شمسی در تیکمه داش، ۷۵ کیلومتری تبریز به دنیا آمد. او دوران کودکی را در روستای تیکمه داش سپری کرد و تحصیلات سنتی را در نزد مکتب مولا به پایان رساند و برای ادامه تحصیل به اردبیل رفته و در مسجد شیخ صفی تحصیل کرده است و از همین سالها نیز به آفرینش آثار ادبی-هنری پرداخته است. پس از اتمام تحصیل در اردبیل، برای تکمیل در فقه به شهر قم و سپس نجف می رود. پس از آنکه ۱۴ سال تمام در عتبات‌عالیات تحصیل می‌کند، به وطن خویش بازگشته و به راهنمایی و ارشاد مردم سرزمین خود مشغول می‌شود. خسته قاسیم در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی در سن ۷۶ سالگی بدرود حیات گفت و در زادگاه خود تیکمه داش دفن شد. خسته قاسم شاعری والامقام و فقیهی بزرگ بوده که به نوشته خویش باده از ساقی کوثر گرفته و مست الست گشته و به قول عاشیق‌ها از حضرت علی "بوتا" گرفته است.

 کاروانسرای الخلج

 روستای الخلج مابین شهر تیکمه داش و روستای احمد آباد قرار دارد. کاروانسرای الخلج از جمله کاروانسراهای شاه عباسی می‌باشد و در دوران شاه عباس صفوی بنا شده است. این اثر در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱ ۲۶۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 مسجد تاریخی جانبهان

 مسجد جانبهان درشمال بستان آباد قرار دارد و تنها مسجد روستایی تاریخی این شهرستان است که با توجه به ستون‌های منقش و کنده کاری شده‌ای که دارد برخی محققان و باستان شناسان آن را متعلق به دوران صفویه می‌دانند. مسجد جانبهان در حالت اولیه خود چهار ستونی بوده و سه فرش انداز داشته است که سقف کوتاه قامت دیوار و مصالح سنگین آن باعث تبادل حرارت در آن مکان می‌شود تا در تابستان هوای خنک و در زمستان هوای گرم داشته باشد.

 تپه طاحونه (درمان تپه سی)

 این تپه بین رودخانه صبرلو و حاج اقا در ضلع جنوبی شهر حسن آباد قرار دارد که دارای آثار تاریخی زیادی است.

 نادر تپه سی

 این تپه در قسمت جنوب شهر بستان آباد واقع است و به دوران مغول تعلق دارد. گویا نادرشاه در زمان حیات خود در آنجا اقامت داشته است.

 کاروانسرای امامیه

این کاروانسرا یکی از کاروانسراهای مهم و قابل توجه بین راهی جاده ابریشم در دوره صفویه بود. این کاروانسرا در جاده قدیم بستان آباد و مابین این شهرستان و قره چمن قرار دارد. به دلیل اینکه در دوره صفوی این جاده جزئی از مسیر جاده ابریشم محسوب می‌شد، دارای اعتبار ویژه‌ای به خصوص به لحاظ امکانات اقامت چندین روزه برای کاروان‌ها و مسافران بود.

روستای خشکناب

روستای خشکناب در دهستان عبّاس شرقی بخش تیکمه‌داش شهرستان بستان آباد واقع شده است. روستای خشکناب با توجه به این که زادگاه سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار است، سرمایه عظیمی برای فرهنگ دوستان به شمار می‌رود. با اینکه این روستا اکنون جمعیت کمی دارد، اما حس و حال اشعار شهریار هنوز در آن محسوس است. چشمه‌اش خشکیده اما هنوز کبک‌هایش پرواز کنان صحنه‌ای از اشعار را به تصویر می‌کشند. همچنین خانه‌ای که استاد شهریار در آن دوران کودکی را سپری کرده به همت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در حال بازسازی است.

کوه حیدر بابا

قایش قورشاق روستایی است که در دامنه کوه حیدربابا و در بخش تیکمه داش واقع شده است. این روستا همان روستای مادری شهریار است که این شاعر ایرانی دوران کودکی خود را در آن سپری کرده و با الهام از خاطرات کودکی خود در این روستا و همچنین روستای پدری‌اش، منظومه "حیدربابایه سلام" را خلق کرده است.

پل حاج شیخ سعید آباد

 پل قدیمی سعید آباد معروف به پل شیخ متعلق به دوره صفوی است و در شهرستان بستان آباد، بخش مرکزی، دهستان شبلی، روستای شبلی خرابه و سعید آباد واقع شده و این اثر در تاریخ شش اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۵۰۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 عمارت نایب السلطنه

 این عمارت در سال ۱۲۱۲ هجری قمری بنا شده است. این بنا در کنار راه خیراباد و چمن اوجان است. فتحعلی شاه در اوجان عمارتی بنا نمود که به نام عمارت نایب السلطنه شهرت یافت. در حال حاضر در چمن اوجان در بخش اراضی روستای حاجی آقا ویرانه‌های آن باقی است.

گورستان آبادی دیزناب و امین آباد

 سنگ نوشته های قبور با خط و زبان عربی در قرون وسطا و هفت و هشت هجری قمری نوشته شده است.

قزل کوشک ( کوشک غازان خانی)

این منطقه در دوره ایلخانی قصر سلطنتی شاهان مغول بوده است.

 جاذبه های طبیعی شهرستان بستان آباد

 تالاب بین المللی قوریگل

 تالاب قوریگل در سال ۱۳۵۴ به عنوان تالاب بین المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و از سال ۱۳۷۳ جزو مناطق شکار ممنوع مدیریت می شود و از نظر زیستگاهی حائز اهمیت ملی و بین المللی است. این تالاب از دیدگاه جهانگردی و سیاحتی نیز از جاذبه های مهم استان آذربایجان شرقی است و به علت داشتن شرایطی چون وجود چشم انداز مناسب تنوع پرندگان آبزی و دسترسی به مراکز شهری و وجود علاقه عمومی به تفرج و گذراندن اوقات فراغت در طبیعت آن، از قابلیت‌های ویژه‌ای برخوردار است و به علت قرار گرفتن در جاده ترانزیتی تهران-تبریز مسافران زیادی را به خود جذب می کند.

 قله قوچ گلی داغ ( کمال )

 قله قوچ گلی ( کمال ) به ارتفاع ۳۷۵۰ متر از سطح دریا، بلندترین نقطه در سلسله جبال سهند است و در بین کوهنوردان به کمال داغی شهرت دارد. این قله در شمال روستای چیچکلو، جنوب شرقی روستای مشهور لیقوان، و در جنوب روستای ثمرخزان قرار دارد. 

دره سعید آباد

 روستای سعید آباد در فاصله ۱۶ کیلومتری تبریز و ۲۲ کیلومتری بستان آباد قرار دارد و دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی است. دره سعیدآباد که تفرجگاه مردم آذربایجان است در دو کیلومتری جاده ترانزیتی تبریز- تهران واقع است. رودخانه سید آوا ( سید آوا چای ) که از برف های سنگین کوهستان سهند سرچشمه می گیرد در مسیر خود نیز از این دره می‌گذرد و خنکی و سرسبزی را برای این دره به ارمغان می آورد. نمونه اثر تاریخی در این دره نیز پل قدیمی سعید آباد معروف به پل شیخ است که مربوط به دوران صفویه است. پل دره سعید آباد در دره شوری قرار دارد و از جمله پل‌های مهم مسیر اصلی تبریز-تهران است.

مناطق تفریحی و گردشگری

 مجتمع آبگرم معدنی بستان آباد

 مجتمع آبگرم  معدنی در جنوب شرقی شهر بستان آباد و در خروجی شهر به طرف سراب واقع شده است. در محل آب گرم معدنی فعلی تا نیم قرن پیش گنبدی از آجر و سنگ وجود داشته که به عنوان حمام از آن استفاده می‌شد و نسبت آن را به میرزا نایب السلطنه فرزند فتحعلی شاه می‌دهند. به دلیل نقش و تأثیر این چشمه آبگرم در بهبود بسیاری از بیماری‌ها و ناتوانی‌ها از جمله آکند، آرتریت، سوختگی، بیماری‌های عضلانی، افسردگی، سردرد، اختلال خواب، درمان ناتوانی بیماران مبتلا به فلج، سکته مغزی و ناراحتی های گوارشی پوستی و کلیوی در ایام سال گردشگران جذب شهرستان بستان آباد می‌شوند. بستان آباد چشمه های آبگرم معروف دیگری از جمله "گوز سویی" و "قوتور سویی" نیز دارد.

پیست اسکی سهند

 این پیست در ۳۹ کیلومتری جنوب شرقی شهر تبریز است و حدود ۴۰ دقیقه از این شهر  فاصله دارد و از پلیس راه تبریز-میانه حدود ۲۷ کیلومتر فاصله دارد. در ۵ کیلومتری این پیست مجتمع اقامتی و تفریحی "شانلی" قرار دارد. در حال حاضر دو بالابر تله اسکی به طول ۱۲۰۰ متر و دو دستگاه مبتدی به طول ۱۰۰ متر در این پیست وجود دارد، عمق برف های پودری این پیست گاهی تا جهار متر می‌رسد اما با این حال، این پیست بهمن گیر نیست و فضای مناسبی برای انجام هرگونه ورزش زمستانی دارد.

فطیر سنتی، هویچ و سیب زمینی جزو چندین سوغات و محصولات شهرستان بستان آباد است.

انتهای پیام

گزارش از بابک جودتی