از فراموشیِ آخرین سیل تهران تا کاشی ماندگارِ «عبدالمجید ارفعی»

، چهارمین نشست از سلسله گفت‌وگوهای میراث فرهنگی و توسعه شهری در حالی چهارشنبه ۲۸ فروردین در موزه فرش برگزار شد که به دلیل همزمانی‌اش با روز جهانی محوطه‌ها و بناهای تاریخی، مباحث درباره‌ی "مناظر روستایی" - شعار سال ایکوموس - انتخاب و پرسش و پاسخ‌ها در این زمینه عنوان شدند.

محمدحسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری - در این نشست با اشاره به شعار «مناظر روستایی» به عنوان شعار امسال ایکوموس، آن را شعاری دانست که نشان می‌دهد ما از دانش سرزمین خود، محیط زیست و تمام جوانب خوبی در روستاهای تاریخی و فرهنگی و ایجاد تعادل در این نوع مکان‌ها غافل هستیم.

باغستان قزوین نمونه بارزی از وجود سیل‌بند طبیعی و تاریخی در کشور است

او وجود روستاهای پایدار یا حتی منطقه‌ای مانند «باغستان قزوین» تا امروز و با وجود اتفاقات رخ داده هنوز سرپاست، آن را نمونه‌ی مثال‌زدنی برای موقعیت کنونی در شهرهای کشور دانست و افزود: این محوطه به دلیل موقعیت و فضای بازِ خود از وقوع سیل در این شهر در روزهای گذشته جلوگیری کرده است و باید آن را نمونه‌ای درست و به جا در نقاط مختلف کشور معرفی کنیم.

وی با اشاره به مکان‌یابی روستاهای تاریخی در نقاط مختلف کشور که بر اساس دانش گذشتگان ایجاد شده‌اند و به همین دلیل در سیلاب‌های اخیر آسیبی ندیده‌اند، ادامه می‌دهد: متأسفانه روستاهایی که در طول سال‌های گذشته و بدون توجه به موقعیت‌ها و شرایط در منطقه ایجاد شده‌اند، در مواجه با سیل توان مقاومت نداشته و از بین رفته‌اند.

او یکی از منظرهای حقیقی و واقعی را روستاهایی دانست که در تعامل با طبیعت قرار گرفته‌اند و می‌گوید: نباید کاری کنیم که این تعامل به هم بخورد، درست مانند موقعیتی که چند سال است برای قنات‌ها به وجود آمده، هر چند تلاش کردیم تا آن‌ها را به صورت مستقیم به نقطه‌ی درست خود هدایت کنیم.

وی نسبت به انجام لایروبی در مناطق قدیمی تاکید می‌کند و می‌افزاید: نقطه‌ای مانند روستای دستکند میمند یک منظومه از محیطی تاریخی و روستایی است که با جلوگیری از تغییر محدوده در ویلاسازی و مشکلات مهاجرت معکوس، می‌توان آن را بهتر حفظ کرد، این موضوع به همه مردم مرتبط است. یک دستگاه و یک بخش اجرایی هم نمی‌تواند بخش زیادی از آن را ترویج در جامعه است، چون حتی جلوه‌های بد، گاهی اوقات درس‌های خوبی به انسان می‌دهند.

می‌توانیم راهکارِ ساخت روستای قدیمی را در موقعیت کنونی بررسی کنیم

طالبیان با اشاره به درخواستی که معاونت میراث‌فرهنگی کشور به استان‌های مختلف برای تهیه و تدوین تصاویر از وضعیت آثار تاریخی در قبل و بعد از سیل با هدف بررسی وضعیت آن‌ها و به دست آوردن روش‌های حفاظتی و حتی معرفی آن‌ها یا تخریب‌هایی که در آن‌ها رخ داده، اظهار می‌کند: روستاهای تاریخی دچار آبگرفتگی‌ها کمی شده‌اند اما در حالت کلی دیگر روستاها به طور کامل نابود شده‌اند. در این شرایط و با کسب این اطلاعات و ارائه‌ی نوع ساخت و احداث روستاهای علمی، به همه‌ی دستگاه‌ها اجرایی و استفاده از روش‌های صحیح گذشته، می‌توانیم از تخریب آن‌ها جلوگیری کنیم.

او هدف هر سال ایکوموسِ جهانی برای انتخاب شعار سال را «درک بهتر همگان از موضوع حفاظت از آثار تاریخی در هر مکان و نقطه‌ای» می‌داند و با اشاره به اینکه موضوع «میراث کشاورزی» نیز پیش از این شعار ایکوموس قرار گرفته بود، ادامه می‌دهد: این توجه باعث شد روستاهای تاریخی فرهنگی و حوزه‌های مناظر فرهنگی طبیعی بیشتر مورد پژوهش قرار گیرند، به طوری که میراث کشاورزی از کبوتر خانه‌ها تا باغستان‌های سنتی بر اساس این شعار برای ثبت آماده شد.

طالبیان با بیان اینکه موضوع منظر روستایی با توجه به سیل امسال برای ما درس بزرگی به جا گذاشت، می‌گوید: موضوع درک حفاظت از مناظر روستایی اهمیت زیادی دارد، چون هر کدام شیوه‌های زیست و دانش سرزمین هستند و لازم نیست حتماً در آن باقی بمانند، بلکه می‌توانیم از دانش گذشته برای مکان‌یابی روستاها استفاده کنیم، توان اکولوژیک را بسنجیم و درک کنیم که از یک منبع بیشتر از نیاز نباید استفاده کرد تا تعادل ایجاد شود.

زیر پایه‌های پل دزفول خالی شده‌اند / سیل تجریش را فراموش کرده‌ایم

او به پل‌های تاریخی زیادی که در سطح کشور و در نقاط سیل‌زده سالم باقی مانده‌اند، اشاره می‌کند و می‌افزاید: هر چند براساس بررسی‌های غواصی که پل دزفول را در زیر آب بررسی کرده، زیر پایه‌های پل تقریباً خالی شده‌اند که نیاز به مرمت و ساماندهی بعد از کم شدن حجم آب دارد، اما بدنه‌ی پل و دیگر پل‌های تاریخی خوشبختانه سالم هستند، هر چند پل‌های جدیدتر که با بتون ساخته‌شده‌اند، به طور کامل از بین رفته‌اند.

وی با تاکید بر این‌که باید این موارد را به عنوان درس‌های موزش مدنظر قرار داد و برای آینده‌ی شهرهای مختلف از آن‌ها درس گرفت، ادامه می‌دهد: سیل تجریش را دیدیم و فراموش کردیم، به اندازه‌ای که حتی سر راه عبور آب در صورت رخدادن دوباره‌ی آن موقعیت، ساخت‌وساز انجام داده‌ایم.

در ادامه نشست مهدی معمارزاده - کارشناس میراث فرهنگی - پیشنهاد داد تا با استفاده از این موقعیتِ میراث فرهنگی نقش ذاتی خود را بهتر انجام دهد و در بازسازی بناهایی که در سیل آسیب دیده‌اند و در جلسات و کمیته‌های مختلف نسبت به استفاده از این راهکارها بیشتر پافشاری کند که طالبیان نسبت به ایجاد کمیته‌های مختلف برای ریشه‌یابی و علل نوع ساخت‌هایی که به تخریب منجر شده، تاکید کرد.

فیضی - کارشناس میراث فرهنگی - نیز با اشاره به بی‌توجهی مسؤولان خارج از سازمان میراث فرهنگی نسبت به وضعیت میراث فرهنگی کشور، بیان می‌کند: موقعیت کنونی، یک لحظه کلیدی است. در زمان بحبوحه سیل، کانال‌ها و صفحات مختلف مجازی و رسانه‌ای درباره‌ی معماری آبراهه‌های تخت‌جمشید می‌نوشتند و این مطلب به طور دائم به اشتراک گذاشته می‌شد، این بحث نشان می‌دهد که به پروپاگاندا در این زمینه نیاز داریم و باید به چنین مواردی در نشست‌ها نیز توجه کنیم.

نخستین نمایشگاه از دستاوردهای حوزه میراث‌فرهنگی

طالبیان – معاون میراث فرهنگی – در ادامه از انجام برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری نخستین نمایشگاه از دستاوردهای حوزه‌ی میراث فرهنگی از ۲۷ خرداد تا اول تیر امسال خبر می‌دهد و می‌گوید: استان‌های مختلف کشور را برای حضور در این نمایشگاه دعوت کرده‌ایم تا تصاویر، گزارش‌ها و اقداماتی که تا کنون انجام داده‌اند را گردآوری کرده و آن‌ها را در این نمایشگاه ارائه دهند.

نصب کاشی ماندگار برای "عبدالمجید ارفعی"

در پایان این نشست نیز محمدحسن طالبیان _ معاون میراث فرهنگی کشور _، دلاور بزرگ‌نیا _ مدیر کل میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و ابوالفتح شادمهر _مدیر دفتر بافت و مطالعات بناهای تاریخی _ از عبدالمجید ارفعی به پاس تلاش‌هایی که در طول سال‌های گذشته برای تاریخ و فرهنگ کشور انجام داده، تقدیر کردند.

شیخ‌الاسلامی اما در این میان، از نخستین کارها برای تقدیر از تلاش‌های عبدالمجید ارفعی به مناسبت اقدامات فرهنگی وی را نصب پلاک ماندگار در سر در مکان زندگی او می‌دادن و ادامه می‌دهد: تلاش می‌کنیم تا هر چه زودتر این اتفاق رخ دهد.

انتهای پیام