وقتی هنر ارمنی و ایرانی تلفیق می‌شود

، حدود ۳۰۰ سال پیش و در دوره شاه عباس صفوی، ارمنی‌ها از کنار رود ارس به کنار زاینده‌رود کوچ کردند تا امنیت‌شان در برابر نسل‌کشی ارامنه تضمین شود. خطر که رفع شد، همان جا ماندگار شدند.

به مرور ارمنی‌نشین‌های اصفهان توانستند هنرهای سنتی و بومی خودشان را گسترش دهند و در حوزه‌های زرگری، کاشی‌کاری، قلمکاری، ویترای و گره‌چینی و کتابت و نگارگری آثار ماندگاری را تولید کنند که بخشی از آنها در کلیسای وانک اصفهان ارائه شده است.

صنعت زرگری، کاربردی گسترده در زندگی روزمره جلفای نو داشت. ظروف زرین و سیمین غذا، کارد و چنگال، حلقه‌های دستمال، لیوان‌ها و جام‌ها همگی از کاربردهای روزمره این صنعت در میان مردم بود. بدین منظور ابتدا طلا و نقره با ظرافت پرداخت می‌شد.

سپس سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی بر روی آنها قرار می‌گرفت. همچنین نخ‌هایی از طلا با فنونی خاص به صورت رشته‌های نازک تهیه می‌شد که به «نخ طلا» مشهور بود. از این نخ برای ساخت تزئینات ظریف استفاده و گاهی نیز آن را با سنگ‌های قیمتی ترکیب می‌کردند.

بوته ذوب طلا، حدیده، سندان و قالب خوشه از جمله ابزارها و قالب‌های زرگری در آن دوره تاریخ محسوب می‌شده است.

کاشی‌کاری از دیگر هنرهای سنتی جلفای نو بوده است. هنرمندان سفالگر جلفای نو سردَر و قسمت‌های پایینی دیوار کلیسا را با کاشی‌های سفالی لعابدار تزئین می‌کردند که این هنر اساساً ریشه شرقی داشته است. هنرمندان ارمنی، بر اساس همین اشکال شرقی، نمونه‌های اصیل محلی خود را ابداع کردند.

قلمکاری نیز از هنرهای رایج برای تزئین پارچه در جلفای نو به حساب می‌آمده است. در آغاز پارچه‌ای را که برای پایه کار استفاده می‌کردند در هنردوستان تولید می‌شد، اما بعدها با ارتقای این حرفه، پارچه را نیز در جلفای نو تولید کردند. استادان معرق قالب‌های مخصوص مربع شکلی با چوب درست می‌کردند که شامل نقش‌های مذهبی، گل و بوته یا نقش‌هایی از صحنه‌های عاشقانه بود. سپس، رویه قالب را به رنگ‌های گیاهی آغشته می‌کردند و بر سطح پارچه، فشار می‌دادند. به این ترتیب، طرح مورد نظر بر روی پارچه چاپ می‌شد.

یکی از عناصر زیبایی‌شناسانه و هنری، در عمارت‌های خواجه‌های ارمنی، استفاده از هنر گل چینی و شیشه‌های رنگی در پنجره‌ها و ایوانک‌ها بود. شیشه‌کاری عمارت‌های شخصی خواجه‌های جلفای نو، خانه‌های ثروتمندان ایرانی همچنین کاخ‌ها و عمارت‌های شاهی به دست صنعتگران ارمنی صورت می‌گرفت. برای مثال، اعضای ارشد خانواده جامبریان‌ها استادان بنام شیشه‌کاری بودند.

در میان ارمنیانی که به جلفای نو کوچانده شدند، کاتبان و نگارگران مذهبی نیز وجود داشتند که با حفظ دستاوردهای هنری و سنتی و ادغام آن با هنر ایرانی و اروپایی آن زمان مکتب نگارگری جلفای نو را بنا نهادند.

انجیل‌ها و کتاب‌های مراسم مذهبی تذهیب و تصویرسازی شده است. از نگارگران و کاتبان کوچانده‌شده می‌توان به هاکوپ جوغایستی، مسروپ خیزانتسی و هایراپت جوغایتسی اشاره کرد.

انتهای پیام