موسیقی نواحی، چشم انتظار حمایت فوری و همه جانبه

همکاری بیژن کامکار، خواننده و نوازنده پیشکسوت ساز دف با کاوه سپندار در نقش آهنگساز و تنظیم کننده قطعات منجر به خلق آلبومی با نام وریشه شده است.

موسیقی تنها مانده است

بیژن کامکار، خواننده و نوازنده پیشکسوت ساز دف، که این بار درتجربه‌ای مشترک با یک آهنگسازجوان کار کرده است، دراین باره به «ایران»می گوید: همیشه آرزو داشتم جوانان را حمایت کنم ودرکنارآنها باشم و خوشحالم که این کاربه نتیجه رسید. جوانان همشهری‌ام که بسیار با احساس و سرشار از درک و شعور هستند و ملودی‌های بسیار ساده، بی‌غلّ وغش و بی‌ادعا، اما زیبا خلق کرده‌اند و همین امرسبب شد تا با این گروه همکاری داشته باشم. با کمال تأسف باید بگویم در تمام سالهای عمرمان درد بی‌حمایتی و بی‌توجهی برخی مسئولان را کشیده‌ایم و البته مقاومت کرده‌ایم، اما دیگر حس می‌کنم که زورمان به تکنولوژی نمی‌رسد. از زمان ورود موبایل و اینترنت تولید سی‌دی منقرض شده است و شجاعت بسیار می‌خواهد که کسی در این شرایط آلبوم موسیقی منتشر کند؛

فرقی هم نمی‌کند، ازکم هزینه‌ترین آلبوم‌های موسیقی تا کارهای ارکسترال ۴۰۰-۵۰۰ میلیون تومانی. دیگرکسی جرأت انتشارآلبوم موسیقی ندارد، چرا که ساعاتی بعد از انتشار آلبوم، متأسفانه برروی خروجی شبکه‌های مجازی قرار می‌گیرد. این درحالی است که تنها ارتباط ما با مردم متأسفانه سی‌دی بود چرا که برگزاری کنسرت‌های موسیقی کمتر انجام می‌گیرد و ما هنرمندان هم که ارتباطی با رادیو و تلویزیون نداریم نه ما معیار و مقیاس رادیو و تلویزیون را قبول داریم نه آنها معیار و مقیاس ما را قبول دارند و جای تأسف است که مسئولان رسانه ملی کارهای ما را به‌صورت رایگان و بدون کسب اجازه پخش می‌کنند. اومی افزاید: متأسفانه با مشکلات پیش آمده و ظهورتکنولوژی و نبود قانون کپی رایت در ایران آثار موسیقایی به راحتی کپی می‌شود و به صورت تقلبی دردسترس مردم قرارمی گیرد و این سبب شده سرمایه گذاران و عوامل هنری با مشکل مواجه شوند.

مردم نمی‌دانند انجام هرکپی آثار منتشر شده فرو بردن نیشتری در بدن عوامل هنری است و این را فقط خود ما می‌دانیم وبارها و بارها این موضوع را گوشزد کرده‌ایم اما متأسفانه کسی وقعی نمی‌دهد. ناگفته نماند کمی هم از دست مردم گلایه مند هستیم، آنها تنها حامیان و مخاطبان ما هستند و این انتظار را داریم برای حمایت از ما هنرمندان آلبوم‌های ما را خریداری کنند بلکه بتوانیم کارهای بعدیمان را منتشر کنیم ما که نمی‌خواهیم این پول‌ها را خرج خودمان کنیم!.بنابراین اگر این روال به همین صورت پیش برود آرام آرام تولید آلبوم‌های موسیقی منقرض می‌شود.

کامکار ضمن اشاره به «وریشه» که در فضایی از موسیقی کردی و در قالب ۱۰ قطعه و با سروده‌های شاعرانی چون وفائی، هیمن، درویش، شیرکو بی‌کس و رمضان زامدار شکل گرفته است، در مورد کم توجهی به تولید آثارموسیقی نواحی بیان می‌کند: اگر در این سالها کمتر به تولید آلبوم‌های موسیقی نواحی پرداخته شده به این دلیل است که هیچ حمایتی نبوده وتنها حمایت مردم برای موسیقی‌های پاپ است. جای تأسف است که نسل امروز انتخاب سازهایشان گیتار و کیبور و... شده است و کمترکسانی به دنبال سازایرانی می‌روند.

متأسفانه تمام کارهایی که در کافه و کاباره شنیده می‌شد مردم روی صحنه اجرا می‌بینند و مردم هم جذب این نوع موسیقی‌های مصرفی شده‌اند و به موسیقی‌هایی که اندیشه و تفکر در پس آن قرار گرفته است کمتر توجه می‌کنند این موضوع در مورد موسیقی مقامی هم صدق می‌کند و توان کار کردن از این موسیقی را گرفته‌اند. ما که سالهای سال است کننده این کارهستیم دستمان بسته شده و نمی‌دانیم چه کار کنیم بنابراین برای کسانی که در شهرستان‌ها به موسیقی‌های مقامی می‌پردازند و هدفشان انتشاراین آثار است چه باید کرد؟

این استاد پیشکسوت می‌گوید: بعضی کارها در شرح وظایف یک وزارت خانه است و اگر بخواهیم موسیقی مقامی جانی دوباره بگیرد باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حمایت‌های لازم را داشته باشد چرا که در عرصه‌ای چون موسیقی مقامی و نواحی که برگشت مالی ندارد، کسی سرمایه‌گذاری نمی‌کند. نکته دیگر رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون هستند که باید حمایت‌های همه جانبه خود را از آلبوم‌های موسیقی جدی و بویژه موسیقی نواحی داشته باشند و به لحاظ مادی این آلبوم‌ها را حمایت کنند. موسیقی راه امرار و معاش هنرمندان موسیقی نواحی است. صدای ما به گوش مسئولان می‌رسد درخواست عاجزانه داریم حامی هنرمندان باشند نه آن‌که تنها در ایامی چون جشن انقلاب به یاد هنرمندان باشند و بعد آنها را رها کنند. هنرمندان موسیقی نواحی، دارایی و ثروت ملی یک کشور است و حفاظت از موسیقی مقامی مانند حراست از تخت جمشید و آثار باستانی مان است.

«دیوان» با لهجه کردی

کاوه اسپندار ازجمله آهنگسازان جوانی است که توجه بسیار خوبی به موسیقی مقامی دارد.ساز اصلی او نی و دیوان است و آموخته‌های خود را مدیون اساتیدی چون «جمشید عندلیبی»، «محمدجلیل عندلیبی»، «داریوش صفوت» و «علیرضا مشایخی» می‌داند. او سرپرست گروه «نی بانگ» است و آلبوم «وریشه» اولین تجربه همکاری او با بیژن کامکار است و پیش از این در اجراهای صحنه ای در کنار ایشان بوده است. او می‌گوید: قطعات این آلبوم بازخوانی و بازسازی تصانیف قدیم کردی نیست، موضوعی که در برخی از گروه‌های موسیقی دیده می‌شود بلکه تمامی این کارها نوشته و ساخته شده است.

محوریت این آلبوم بر سازدیوان است؛ سازی که درمناطق بادینان که هم مرز ایران، ترکیه، سوریه و عراق است رواج دارد البته در کشور ترکیه شهرت بیشتری دارد و بسیاری از مردم آن را با لهجه ترکی استانبولی می‌شناسند اما ما سعی کرده‌ایم لهجه کردی آن را معرفی کنیم.دراین آلبوم ۶ تصنیف و ۴ تکنوازی به گوش می‌رسدکه دو تکنوازی نی و دیوان و دو تکنوازی عود و دیوان است.

همچنین اشعارآن از شعرای بنام کرد چون میرزا عبدالرحیم سابلاغی، مشهوربه وفایی، شیرکو بی‌کس، محمدامین شیخ‌الاسلامی مُکری متخلص به هیمن و دوشعر از شعرای کردستان عراق است و بیشتر سعی کرده‌ایم ملودی متنوع ریتمیک و ملودیک داشته باشد و از نظر سازبندی هم متفاوت از سازبندی متداول کارهایی باشد که باسازهای ایرانی نواخته شده است. البته در این آلبوم سازهای ایرانی هم نواخته شده است اما ساز دیوان را برجسته‌تر کرده‌ایم.

کسری سپندار (عود، دیوان، تارباس، کرال)، همایون پشتدار (کمانچه، کمانچه آلتو)، ماهور زمانه‌پور (تنبک، سازهای کوبه ای)، سوده اسدپور و تریفه کریمیان (کرال) و کاوه سپندار (آهنگساز، نی، دیوان، دف) در این اثر به هنرنمایی پرداخته و آواز بیژن کامکاررا همراهی کرده‌اند.

نشر موسیقی ورشکسته است

نیما جوان براین نظراست که بازار نشرموسیقی شرایط مساعدی ندارد و کمتر ناشری حاضر است انتشار آلبوم‌های موسیقی را برعهده بگیرد. نیما جوان مدیرنشر و پخش «جوان» است و آلبوم«وریشه» از سوی این انتشارات پخش شده است. او با اشاره به اینکه «ما ناشران موسیقی عملاً ورشکسته‌ایم»، می‌گوید: تنها روزنه امید ناشران موسیقی در پخش آثار بوده و تمامی هزینه‌ها از این بخش تأمین می‌شود. تولید یک آلبوم موسیقی حدود ۸ میلیون تومان هزینه در بر می‌گیرد اما آمار فروش آن ۲۰۰ یا ۳۰۰ نسخه بیشتر نیست و این واقعیت بسیار تلخی است.

توصیه من به اکثریت هنرمندان مراجعه‌کننده این است که آلبوم‌های خود را در بسته‌های دیجیتال منتشر کنند چرا که پخش فیزیکی دیگر کاربردی ندارد مگر کارهایی که بسیار برند باشند مانند آثارهمایون شجریان که به‌طور قطع فروش ۱۵ هزار نسخه طی یک سال را خواهد داشت؛ اما آلبوم «وریشه» در بهترین حالت می‌تواند ۳۰۰ نسخه در طول یک سال بفروشد. البته این موضوع به سبب کم تعداد شدن مخاطبان استاد بیژن کامکار یا موسیقی نواحی و سنتی نیست بلکه شرایط حال حاضر بازار موسیقی این‌گونه است.

جوان افزود: درحوزه نشر هیچ تبلیغاتی صورت نمی‌گیرد و رسانه‌ای برای تبلیغ کارهایمان وجود ندارند، توجه اصحاب رسانه هم به آثار موسیقی پاپ بوده است. البته در فروشگاه‌های شهر کتاب هم به پخش چنین آثاری توجهی نمی‌شود. همچنین در برخی از فروشگاه‌های موسیقی فروشنده‌هایی حضور دارند که عمدتاً بی‌دانش هستند و آگاهی از یک آلبوم موسیقی ندارند و حتی برای یک بار هم یک آلبوم موسیقی گوش نداده اند؛ در صورتی که این هنرمندان بزرگ سوپراستارهای دهه ۶۰ و۷۰ هستند. آن زمان صدا و سیما توجه بسیار خوبی به پخش این آثار داشت اما در حال حاضرمخاطبان را می‌توانید تنها از فضاهای مجازی پیدا کنید. بنابراین وقتی کاری به فروش نرسد طبیعتاً لطمه بزرگی برای ناشران خواهد بود.

ندا سیجانی