وضعیت فروش سینما در نیمه اول سال 1398/ بررسی حضور کمرنگ سینمای ایران در جشنواره‌های جهانی!

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ مظفرالدین شاه در سال 1279 اولین دوربین فیلمبرداری را وارد ایران کرد و این شروعی بود برای شکل‌گیری سینمای ایران که امروز به یکی از معتبرترین سینماهای دنیا تبدیل شده است.

دوربین خیلی زود وارد ایران شد، سال 1279 یا سال 1900 میلادی زمانی بود که سینما هنوز شکل و شمایل مشخصی به خود نگرفته بود و تنها 5 سال از اختراع سینماتوگراف توسط برادران لومیر می‌گذشت. با توجه به اینکه ما خیلی زود صاحب دوربین شدیم، می‌توانستیم از همان زمان صاحب سینما باشیم.

30 سال پس از ورود دوربین به کشور اولین فیلم سینمایی ایرانی توسط اوانس اوگانیانس با عنوان «آبی و رابی» ساخته شد. در این زمان که سال‌های ظهور فیلمسازان بزرگی چون «الکساندر دووژنکو»، «لوئیس بونوئل»، «آلفرد هیچکاک»، «رائول والش»، «جان فورد» جوزف فون اشترنبرگ»، «اف. دبلیو. مورنائو»، «سم وود» و... بود، سینمای ایران می‌توانست با معرفی فیلمسازی مهم در تاریخ سینما جایگاه ویژه‌ای داشته باشد اما متأسفانه به‌رغم پیشرو بودن ما در ورود مصالح فیلمسازی در هنر فیلمسازی چندان پیشرو نبودیم و جایگاه چندانی را برای ایران در تاریخ شکل‌گیری سینما نمی‌توان متصور بود اما قطعاً ایران از اولین کشورهایی است که صاحب سینما شده و همین موضوع یکی از اصلی‌ترین دلایل قدرتی است که سینمای ایران دارد.

در سال 1312 اولین فیلم ناطق سینمای ایران با عنوان «دختر لر» آماده نمایش شد و این فیلم با نمایش در سینما نایاک خیابان لاله‌زار موفقیتی چشم‌گیر کسب کرد که این موفقیت شروعی بر تولید و اکران فیلم‌های سینمایی در ایران شد. «دختر لر» به کارگردانی عبدالحسین سپنتا ساخته شد که از روزنامه‌نگاران مطرح آن زمان به حساب می‌آمد و روزنامه‌ای با عنوان «دورنمای ایران» را در سال 1307 منتشر می‌کرد.

اما قطعاً موفقیت سینمای ایران در عرصه جهانی به طوری که بتوان آن را تأثیرگذار در تاریخ سینما دانست به دهه اواسط دهه 1360 و 1370 برمی‌گردد و از آن زمان تا امروز می‌توان گفت ایران توانسته اکثر جوایز سینمایی دنیا را از آن خود کند.

در سال 1379، پیش‌نویس قانون سینما ارائه شد که در آن دادگاه صالحه براى رسیدگى به خطاهاى سینمایى پیش‌بینى شده است. همچنین استراتژى سینماى ایران در برنامهٔ پنج سالهٔ سوم توسعه انتشار یافت. ویژگى و مشخصهٔ این دوره که به سینماى بعد از دوم خرداد مشهور است، بحث سنت و مدرنیته مى‌باشد.

در سال 1379 در چهارمین جشن بزرگ سینمای ایران و همزمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران بود که 21 شهریور ماه به عنوان «روز ملی سینما» شناخته شد.

به همین مناسبت خبرگزاری برنا، طی گفت‌وگویی با چند تن از اهالی سینما به مسائل مهم سینمای ایران در سال‌های اخیر پرداخته است. در ادامه گفت‌وگویی با دو سینماگر را که به دو موضوع متفاوت در سینمای ایران مربوط است، می‌خوانید:

حسین شهابی: فقدان آزادی مشکلی جهانی است/ مشکلات اقتصادی حضور ما در جشنواره‌های معتبر را کم‌رنگ کرده

حسین شهابی با اشاره به این موضوع که اصلی‌ترین دلیل برای عدم حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های مختلف دنیا مشکلات اقتصادی است، تأکید کرد فیلمسازان با کمبود بودجه یا فیلم نمی‌سازند و یا کیفیت آثارشان با افت مواجه می‌شود.

حسین شهابی، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: حضور سینمای ایران در بخش رقابتی جشنواره‌های معتبر دنیا همیشه به اینگونه بوده که چند سالی حضور پررنگی داریم و بعد چند سال کنار می‌رویم و این اتفاق مدام تکرار می‌شود. به نظر من سیاست‌ برخی مواقع در شکل‌گیری چنین فضایی امکان‌پذیر است، به عنوان مثال وقتی فیلم اولم را ساخته بودم و برای حضور در جشنواره فیلم کن برنامه‌ریزی داشتم شنیدم سیاست‌های جشنواره آن سال به گونه‌ای بوده که قصد پذیرش فیلم‌های ایرانی را نداشته و این البته هیچ‌وقت برایم مشخص نشد ولی مسأله‌ای نبود که چندان نیز بعید به نظر برسد.

شهابی خاطرنشان کرد: اما جشنواره‌های بزرگ دیگری نیز وجود دارند که این مسائل را مدنظر قرار نداده و از سیاست‌های چندانی برای پذیرش فیلم‌ها تبعیت نمی‌کنند. دلیل اصلی عدم حضور فیلم‌های سینمای ایران در بخش‌های اصلی جشنواره‌های معتبر به مشکلات اقتصادی برمی‌گردد. ما به دلیل مشکلات اقتصادی فیلمسازان خوب‌مان قادر به ساخت فیلم نیستند و یا فیلم‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی کیفیت مطلوبی ندارند.

وی افزود: فیلمسازان موفق ما که صلاحیت ساخت آثار هنری را دارند به دلیل اینکه شاید در مبحث فروش و اقتصاد نتوانند چندان موفق عمل کنند بیکار هستند و فیلم نمی‌سازند. در این شرایط قطعاً انتظار حضور در جشنواره‌های معتبر دنیا نمی‌تواند منطقی باشد. از طرفی برخی مواقع شاهد هستیم که فیلمسازان موفق ما را محکوم به سیاسی‌بازی می‌کنند و بسیاری از افراد معتقدند تنها فیلمسازانی از ایران در جشنواره‌های مختلف مهم دنیا موفق هستند که فیلم‌هایشان همراه با نقد و کنایه‌ای است که متوجه حکومت ایران است. من از اساس این اعتقاد را غلط می‌دانم و تجربه‌ای که شخصاً از جشنواره‌های خارجی داشتم هیچگاه با چنین موضوعی روبرو نشدم.

این کارگردان در ادامه گفت: شخصاً تجربه‌ای که از حضور در فستیوال‌های مهم دنیا مثل فستیوال فیلم کن دارم چنین مسأله‌ای را مشاهده نکردم. به عنوان مثال کشور آرژانتین که با کشور ما مشکل سیاسی دارد بعضاً در جشنواره‌های سینمایی‌اش به فیلم‌های ما جایزه نیز داده و این موضوع نشاندهنده عدم غلبه نگاه‌های سیاسی به جشنواره‌هاست. در جشنواره‌های هنری افراد باسواد و با شعوری حضور دارند که بیش از هر چیز به کیفیت هنری فیلم‌ها توجه دارند و این موضوع حتی در جشنواره فیلم فجر کشورمان نیز وجود دارد و ما اگر یک فیلم با برخی سیاست‌های کشور هماهنگ نباشد اما ارزش‌های سینمایی بالایی داشته باشد را نمی‌توانیم به آن بی‌توجه باشیم.

کارگردان فیلم سینمایی «روز روشن» خاطرنشان کرد: به طور کل رسالت فیلمساز در ژانرهای اجتماعی پرداختن به معضلات اجتماع است و وجود نگاه‌های انتقادی به وضعیت جامعه مسأله‌ای دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. قطعاً آن آزادی که در ذهن ما وجود دارد و آن را جزو آمال خود می‌دانیم در کشورهایی چون آمریکا نیز دیده نمی‌شود و هیچ فیلمسازی اجازه انتقاد صریح و آشکار به دولت را ندارد.

شهابی در ادامه این بحث گفت: اما نباید فراموش کرد میزان آزادی در کشورهای مختلف فرق دارد. متأسفانه آستانه تحمل سیاستمداران و مسئولان ما پائین آمده و با کمترین انتقاد از سوی فیلمساز، فیلم توقیف می‌شود. این وضعیت شاید کمبود آزادی در بین فیلمسازان ما برای تولید آثار سینمایی را نشان دهد اما باید بدانیم آزادی مطلق در همه جای دنیا غیرممکن است. اگر یک فیلم به انتقاد از وضعیت جامعه‌اش می‌پردازد و در جشنواره‌های مختلف حضور دارد نباید به عنوان اثری در راستای بی‌آبرو کردن یک کشور تلقی شود، به عنوان مثال امسال فیلم سینمایی «انگل» از کره‌جنوبی با انتقادات تندی که داشت توانست جایزه نخل طلا را از آن خود کند ولی کسی در کره‌جنوبی قطعاً چنین اعتقادی ندارد که این فیلم مایه آبروریزی کشور است و یا جشنواره کن به دلیل مسائل سیاسی به این فیلم جایزه داده بلکه قطعاً «انگل» اثر باکیفیتی بود که صلاحیت هنری بالایی داشت.

وی تأکید کرد: قطعاً مسأله تبلیغات و پخش‌کننده‌های خارجی برای موفقیت یک فیلم در خارج از کشور موثر است. پخش فیلم‌ها در خارج از کشور هزینه بالایی دارد و بسیاری از فیلمسازان ما آثارشان را به همین دلیل به جشنواره‌های مختلف ارائه نمی‌دهند. اکثر فیلمسازان یا خودشان شخصاً فیلم را به جشنواره‌ها می‌فرستند و یا از طریق پخش‌کننده‌های معدودی که در کشور حضور دارند اقدام به پخش فیلم‌شان می‌کنند. ما در پخش بین‌المللی فیلم‌هایمان با کمبود متخصص روبرو هستیم و چون از لحاظ اقتصادی این موضوع هزینه زیادی برای ما به همراه دارد پخش بین‌المللی فیلم‌ها برای حضور در جشنواره‌ها چندان به صرفه نیست و با ریسک بالایی همراه است.

فرح‌بخش: تعداد مخاطبان سینما افزایش یافته/ کاش اداره سینما را به سینماگران بسپارند

محمدحسین فرح‌بخش با اشاره به بالارفتن میزان فروش فیلم‌های سینمایی و تأکید بر بیشتر نشدن قیمت بلیت‌ها این اتفاق را نشاندهنده بالا رفتن میزان مخاطبان دانست.

محمدحسین فرح‌بخش، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: با وجود اینکه قیمت بلیت در سال جاری نسبت به سال گذشته تغییری نداشته و فقط در چند پردیس مجهز و معدود شاهد افزایش قیمت بودیم میزان فروش سینماهایمان نسبت به سال گذشته بیشتر شده و این به معنی این است که تعداد مخاطبان نیز بیشتر شده‌اند.

فرح‌بخش خاطرنشان کرد: سرچشمه فروش آثار سینمایی میزان تماشاچی است و این مهم با بالا رفتن کیفیت آثار سینمایی ممکن است. شورای پروانه ساخت باید در صدور مجوزهایش دقت بیشتری به کار ببرد و فیلم‌هایی که می‌توانند آثار پرفروشی باشند باید شرایط ساخت‌شان آسان‌تر باشد و برای صدور پروانه ساخت و پروانه نمایش این فیلم‌ها باید مسیر راحت‌تری طی شود.

وی افزود: فیلم‌های خوب تعداد تماشاگران سینما را افزایش می‌دهند. نباید فراموش کنیم با توجه به ارزش افزوده قیمت بلیت سینما در کشور بسیار کم است. من معتقدم بلیت سینما در ایران قیمت بسیار کمی دارد و قطعاً باید این رقم در آینده بیشتر شود. در کشور ما اگر قرار است به مردم کمکی شود، بهتر است در بخش نیازهای اولیه این کمک‌ها صورت گیرد و مردم را در مخارج اصلی‌شان باید کمک کرد نه در رفتن به سینما. افرادی که در کشور ما به سینما می‌روند مربوط به قشر خاصی می‌شوند و اگر از اقشار ضعیف می‌خواهند به سینما بروند نیز این امکان سه‌شنبه و روزهای دیگر در سینماهای ارزان‌تر فراهم است.

این تهیه‌کننده در ادامه گفت: متأسفانه در 4 ماه اول سال جاری سیاست‌های غلطی برای اکران فیلم‌ها در نظر گرفته شد که این سیاست‌های غلط اکران همزمان چند فیلم سینمایی پرفروش را به همراه داشت و این اتفاق منجر به فروش کمتر این فیلم‌ها شد در حالی که هر فیلم می‌توانست در زمانی دیگر به رقم بیشتری از فروش دست یابد اما خوشبختانه در شورای صنفی نمایش دیگر این برنامه‌ریزی غلط کنار گذاشته شده و شورای صنفی از این به بعد اجازه نخواهد داد چند فیلم که می‌توانند پرفروش باشند به صورت همزمان اکران شوند.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ایکس لارج» اظهار داشت: برای بهتر شدن وضعیت فروش فیلم‌ها تنها یک راه می‌تواند کارساز باشد و آن صدور راحت‌تر مجوز ساخت و نمایش برای فیلم‌های پرفروش است. متأسفانه سخت‌گیری‌های بی‌دلیلی شاهد هستیم که به فیلم‌ها برچسب‌های زیادی زده می‌شود و برچسب ابتذال و ساده‌پسندی به راحتی به برخی فیلم‌ها زده می‌شود که همه این برچسب‌ها ناشی از نگاه‌های شخصی است.

فرح‌بخش در ادامه گفت: چنین برچسب‌هایی که قطعاً نمی‌توان آن‌ها را در بسیاری مواقع درست دانست نشأت گرفته از نگاه و سلیقه شخصی است و هیچ ربطی به مسائل مذهبی ندارد. قطعاً من نیز به عنوان یک کارگردان و تهیه‌کننده مخالف صدور مجوز برای فیلم‌های خلاف دین و مذهب هستم اما مشکل اصلی در این است که به هر فیلمی برچسب ابتذال و سطحی‌نگری می‌زنند. امروز که مردم به راحتی با موبایل‌هایشان با سراسر دنیا در یک لحظه ارتباط برقرار می‌کنند چنین نگاه‌هایی نمی‌تواند کارساز باشد و متأسفانه برخی تنها کاسه داغ‌تر از آش هستند که به هر مسأله‌ای برچسب ضد دین و مبتذل و ... می‌زنند.

وی در پایان اظهار داشت: کاش مسئولان اجازه دهند که سینماگران خودشان سینما را اداره کنند. قطعاً در این شرایط سینما وضعیت بهتری پیدا می‌کند و سینماگران قطعاً با مسائل و موضوعات سینما آشناتر بوده و تصمیمات بهتری برای آن خواهند گرفت.

ادامه دارد...