آدم ها را خاکستری ببینیم/ «زمان» از مهاجرت می‌گوید

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی خانه مهر رضا، نمایش و نقد و بررسی مستند «زمان» با حضور ماریا ماوتی کارگردان و مهدی مطهر تهیه کننده عصر روز گذشته سه شنبه ۴ دی ماه در برنامه «عصرانه مستند» خانه مهر رضا برگزار شد.

در ابتدای برنامه که اجرای آن را نغمه دانش آشتیانی برعهده داشت، ماریا ماوتی کارگردان «زمان» گفت: مساله آوارگی همیشه دغدغه من و فیلم قبلی من درباره دخترهای ایزدی بود که در عراق برده بودند.

وی ادامه داد: در سال های اخیر با شروع جنگ خاورمیانه در عراق و سوریه، تعداد پناهندگان نیز زیاد و همین باعث تشدید مشکلات پناهندگان و رسیدگی به امورشان شد. گاهی پرونده ها آنقدر طول می کشد که افراد می خواهند بعد از سال ها به کشورشان بازگردند ولی راه بازگشت ندارند.

وی در پاسخ به اینکه چطور شخصیت زمان را برای فیلمش انتخاب کرد، گفت: با آقای مطهر تجربه کار داشتم و زمانی که با او درباره موضوع صحبت کردم موافق بود و به من گفت پژوهش را شروع کنم. البته ۱۰ سوژه از سوی یکی از آشنایانم که به ترکیه رفته بود به من معرفی  شد که از میان این سوژه ها ۲ مورد برایم مساله بود؛ یکی خانومی که ۱۰ سال در ترکیه بود و تنها زندگی می کرد و دیگری زمان بود که از خانواده اش دور شده بود و در ترکیه زندگی می کرد که سوژه زمان بعدا برایم جذاب تر شد.

ماوتی با بیان اینکه مهاجرت با پناهنگی فرق دارد، گفت: شخصیت زمان در این فیلم برای من بار دراماتیک داشت زیرا او در ایران زندگی متوسطی داشت ولی می خواهد پناهنده شود پس با خانواده اش به ترکیه می رود ولی آنجا همه چیزش را از دست می دهد.

وی عنوان کرد: از ابتدا تا انتهای فیلم سعی کردم درباره هیچ آدمی قضاوت نکنم زیرا همیشه قضاوت ها به خطا می رود به همین دلیل در طول فیلم حس مان نسبت به زمان یا زنش که او را ترک کرده و به کانادا رفته است، تغییر می کند به طوری که در جایی می بینیم همسر زمان به او بد کرده است اما وقتی کمی جلوتر می رویم، متوجه می شویم که همسر زمان هم حق دارد اما دوباره می بینیم که زمان برای دیدن بچه هایش گریه می کند و دلتنگ آنها است و در این جا زمان دوباره قهرمان قصه می شود و بعد دوباره شخصیت خاکستری پیدا می کند.

کارگردان مستند «زمان» همچنین گفت: قصدم از ساخت فیلم این بود که آدم ها آگاهانه جایی را برای زندگی انتخاب کنند. این فیلم در واقع زندگی یک زن و شوهر در بستر مهاجرت است.

وی در پاسخ به اینکه آیا در اتفاقات فیلم دخل و تصرف صورت گرفته است، اظهار کرد: در اتفاقات فیلم هیچ دخل و تصرفی نداشتم و تنها مشاهده گر بودم به عنوان مثال زمانی که مادر زمان را به ترکیه بردم، نگفتم کاری انجام دهد و برای باقی اتفاقات تنها مشاهده می کردم.

در ادامه این نشست مهدی مطهر تهیه کننده «زمان» نیز گفت: فیلم از یک مهاجرت شروع می شود اما در اصل یک درام خانوادگی را نشان می دهد؛ اینکه در این خانواده چه کسی راست می گوید. در فیلم می‌بینیم آدم هایی که در ترکیه هستند قوانین درست پناهندگی را نمی دانند، برخی از مهاجران به سختی کار می کشند، پول مناسبی هم به آنها نمی دهند و این مهاجران مجبور هستند هر چه دیگران می گویند انجام دهند زیرا اگر انجام ندهند پولی برای هزینه های زندگی شان ندارند.

وی یادآور شد: اصل موضوع بر حول این محور است که چه چیزی موجب شد تا آنها از کشورشان بروند اما هر چه جلوتر می رویم شاهد اتفاقات جالب تری می شویم. صحبت من با خانم ماوتی این بود که این جنس فیلم ها و قصه ها می تواند ادامه داشته باشد و به همین دلیل دست وی را باز گذاشتیم.

مطهر با بیان اینکه بین فضای فیلمسازی مستند و داستانی تفاوت زیادی  است، گفت: در سینمای داستانی می بینیم که سینماگران دنبال سوژه های سیاستمداران می روند ولی در جشنواره ایدفا به عنوان مهمترین جشنواره مستند دنیا متوجه شدم که مستندسازان از اتاق  فکر سیاستمدارها پیشروتر هستند.

وی ادامه داد: ما فیلم هایمان را طوری می سازیم که قابل نمایش از تلویزیون باشد و مردم بتوانند آنها را ببینند البته این بدین معنا نیست که در انتخاب سوژه و پرداخت آن دستمان بسته بوده است.

تهیه کننده «زمان» عنوان کرد: ما در خانه مستند انقلاب اسلامی مانند مرکز گسترش بودجه جداگانه ای نداریم و نهادهای مختلف را برای حمایت مالی از سوژه هایمان قانع می کنیم.

وی با اعلام اینکه بودجه هفت فیلمی که در جشنواره «سینما حقیقت» داشته زیر ۴۵۰ میلیون بوده است، گفت: ما در خانه مستند با آدم های مختلفی با دیدگاه های متنوع در موضوعات مختلف کار می کنیم. ما به همه  فیلم هایی که درباره سوریه ساخته ایم، افتخار می کنیم. این ۳ فیلم اخیر ما درباره سوریه با سه آدمی ساخته شد که شاید هیچ ارگانی حاضر نمی شد آنها را به سوریه بفرستد تا فیلم بسازند ولی ما با آنها کار کردیم و جریان جدیدی از فیلمسازی مستند درباره سوریه رقم خورد.

مطهر در پایان صحبت هایش همکاری با سازمان اوج به عنوان یکی از حامیان مستندسازی را خوب و حرفه ای ارزیابی کرد و توضیح داد: سازمان اوج حتی در جریان روشنفکری هم فعال بوده که یک نمونه آن مجموعه «پایتخت» است و همین رویکرد باعث شده که گاه از هر ۲ جناح مورد نقد قرار گیرد.